Malatya’nın Cumhuriyet Bayramlarından Anılar (Enver Kalaycıoğlu Yazdı)

1962-1963 Eğitim Öğretim yılında ilkokula başlamıştım. Büyük bir heyecanla bayramları bekliyor, bizleri de bayramlara katarlar mı diye düşünüyordum. Siyah önlük üzerinde beyaz kolalı yakalık ilkokul öğrencisi olmamızın sembolü idi. Zevkle giyiyorduk. Neden siyah önlük dediğimizde sizler çocuklarsınız üzerinizi hemen kirletebilirsiniz, siyah önlük kiri saklar sizi daha güzel gösterir derlerdi. Yeni Camii’nin karşısındaki okul benim okulumdu. Fırat İlkokulu, ortası avlu avlunun ortasına Yeni Camii’nin ortasında oval komple taştan yapılmış taş havuzun eşi vardı. Okulun girişinde iki kanatlı kocaman iki kapı içinde küçük bir kapı bulunmaktaydı. Okulun girişi iki katlı ahşap bina arka tarafları tek katlı sınıflardan oluşuyordu. Okul girişinde karşıda olan avluya bakan tek katlı sınıflardan 1/D sınıfı benim sınıfımdı. Öğretmenim İhsan İnan, uzunca boylu beyaz gömlekli siyah takım elbiseli bir kişiydi. Büyük bir heyecanla Cumhuriyet Bayramına katılmayı bekliyordum. Bizleri Bayrama katacaklar mı Bayram kortejinde olacak mıyım? Diye düşünüyordum. İlkokullarda ilkokul dört ve beşinci sınıflar katılacakmış, demek ki benim üç yılım var dedim. Biraz buruk biraz heyecanlı bir bekleyiş içerisine girdim. Okul müdürümüz bayram öncesi İstiklal Marşı okunuşunda şöyle dedi. Sevgili çocuklar Cumhuriyet Bayramını dört ve beşinci sınıf arkadaşlarınız kortejde öğretmen nezaretinde yürüyerek katılacaklar sizlerde velilerinizle birlikte hükümet meydanına geliniz. Bayramı heyecanla kutlayalım. Rahmetli Hüseyin Amcamla hükümet meydanına gitmiş, Yeni Eczanenin önünden bayramı izlemeye başlamıştım. Bayramı Hüseyin Amcamla izlemiştim. Tören konuşmaları, arkası sıra valinin belediye başkanının arkası sıra okulların geçişi, gözüm Fırat İlkokulu’nu aramıştı. Önde okul müdürü arkasında dört ve beşinci sınıfların geçişi beni heyecanlandırmıştı. Bir gün bende okulumla birlikte tören alanından geçerim diye içimden geçirmiştim. Tören ihtişamıyla devam etti. Okullardan sonra askerler, askeri araçlar kurumların araçları geçti ve bayram bitti. İlk katıldığım seyrettiğim Cumhuriyet Bayramı idi. Bayram hakkında fazla teferruatlı bir bilgim olmamıştı. Heyecanım doruk yapmıştı. Çarşıda her dükkâna daraba yapılırken darabanın kenarına da bayrak takılacak yer yapılırdı. Bayraklar bir sopaya takılarak darabanın yan tarafında sallanır. Her dükkânda mevcuttu Akpınar da Kanere de Tüccar Pazarında, Bakırcılar çarşısında her yerde büyük bir ihtişamla bayram kutlanırdı. Bayramın ihtişamı belediyenin hoparlöründen çarşının muayyen yerlerinde verilirdi. Bayrama katılamayan esnaf dükkânına bayrağını asmış bayramı kutlardı. Belediye hoparlörleri o gün akşama kadar kahramanlık türküleri çalardı. Sonraki yıllarda Cumhuriyet Bayramı kutlaması daha da detaylı olmaya başladı. Bende detaylarını görmeye başlamıştım. Hükümet meydanında protokol yerini almış, Ziraat Bankasının köşesinden itibaren kortej sıralanmış, askerler, okullar, sporcular daha sonra askeri araçlar daha sonra kurumların araçları onları müteakiben esnaf ve sanatkârların temsil edildiği araçlar Tekel Tütün Fabrikasına kadar uzanan bir kortej Sıtma pınarına kavuştuğunu söylemek gerekir. Açılış konuşması yapılıyor. Program sunumu yapılıyor. Bayram saat 9.30 gibi başlıyor. Günün anlam ve önemini anlatan bir öğretmenin konuşması, arkası sıra şiirler İl Milli Eğitim Müdürünün konuşması, şiirler, Valinin konuşması, Ordumuz adına rütbeli bir subayın içten konuşması, şiirler, bando takımı yerini alıyor. Vali, Belediye Başkanı ve Ordumuzu temsilen bir paşa,1983 yılında İkinci Ordu Malatya ya taşındıktan sonra İkinci Ordu Komutanımız ya da Kurmay Başkanımız selamlama heyetinde yerlerini aldılar. İri yapılı öğrencilerde okulların bayrakları, bayraklarla tören duruşu alıyorlar. Yan tarafında Bando komutanı nezaretinde İkinci Ordu Bando Takımı yerini alıyor üzeri açık askeri araçta Vali Ordu Komutanı Belediye Başkanı halkı selamlıyor… Hep bir ağızdan bayramınız kutlu olsun… Daha sonra Şanlı Ordumuzun şanlı askerlerinden bir grup geçiyordu.1982 den itibaren Polis Okulu öğrencilerinden bir grup da yer almaya başladı. Arkası sıra diğer okullar, spor kulüpleri arkası sıra askeri araçlar, kurumların temsili ve araçlar yer alıyordu. 1967-1968 yıllarının Cumhuriyet Bayramları çok ihtişamlı geçmişti. Kortej olabildiğince renkli olmuştu. Askerler okullardan sonra spor kulüpleri sırada vardı. O zamanki Malatya Beden Terbiyesi Bölge Müdürümüz Malatyasporumuzun kurucusu Osman Çağlı (Mıh Osman) Bayram öncesi sporculara, kulüplere bayrama katılmaları yönünde valilik onaylı resmi yazı çıkarır. Malatya güreş takımı Türkiye Avrupa derecesi yapan güreşçilerimiz,(hatırladığım isimler; İbrahim Pehlivan, Vahap Pehlivan, Asım Pehlivan. Hanifi Tandoğan, Süleyman Akbayır, Kemal Dağdeviren, Aydın Uçak, Halit Kaya) Boks Takımında hatırladıklarım; Osman Gelegen, Doğan Çakır, Muhittin Ertüzün Halterde hatırladığım, Necmi Dağdeviren Amatör spor kulüplerimiz, Demirspor, Sümerspor, Havagücü, Şekerspor, Malatya Gençlik, Hilal Gençlik, Yıldız Gençlik, Beydağı Gençlik kulüpleri bayrak ve flamalarıyla resmigeçitte bulunurlardı. Malatya Gençlik kulübünün başında Erhan Kırçuval Hilal Gençlik kulübünün başında Bıyık Necati (Necati Bayrakçı) Yıldız Gençlik kulübünün başında Yüksel Mazmanoğlu Beydağı Gençlik Kulübünün başında Osman Barbaros Demirspor Kulübünün başında Kaptan Çetin (Hocası) Havagücü Kulübünün başında Meşhur Mango Şekerspor Kulübünün başında Kaptan Kara Mehmet Futbolculardan hatırladıklarım; Kaptan Yusuf Mor, Erol Güven, Naci Şavata, Vedat Erdoğan… O zamanlar Y.S.E diye devlet müessesimiz vardı. Açılımı yol su elektrik, köylere yol su elektrik temin eden bir kurumdu. Daha sonra ismi Topraksu olarak değişti. Sadece su ve yol ile ilgilenmeye başlamıştı. Y.S.E nin açık sarı renkli kamyonları vardı. Kamyonların demir kasalarının kenarları açılırdı. Bu kamyonları esnaf sanatkârlar odası rica eder esnaflar bu kamyonlar üzerlerinde reklamlarını yaparlardı. Rahmetli Rıfat Amcam(Rıfat Kalaycıoğlu) Yayla Kasabı olarak YSE kamyonunun üzerine gövdelerle koyun etlerini asmış, birde et makinesi monte ettirmiş, yarımşar kilogramağırlığında kuşbaşı, kıyma hazırlamış, halka dağıtıyordu. Bağdatlı Kuruyemiş, küçük paketlere çerezler koymuş, halka dağıtıyordu. Benim de bir paket elime geçmişti. Ayakkabı imalatçıları ayakkabı imalatını gösteren bir mizansenle kamyon üzerinde yer alırlardı. Ayakkabı Mağaza sahiplerinden Topgüller Ayakkabı Mağazası ve Şaban Taçyıldız’ı ayakkabı dağıtırken görmekteyiz. Bazı esnaflarımızın da aynı şekilde halka ikramları olmuştu. Bakırcı esnafları da bir kamyon üzerinde düz bir bakırın nasıl tencere yapıldığını, bakırın dövülerek nasıl şekil aldığını gösteriyorlardı. Demirciler kamyonun üzerine ocak kurmuşlar ellerinde körük ocağı yakıyorlar, iki kişi demiri maşayla ocağa koyup örs üzerinde döverek şekil veriyorlardı. Sümerbank Fabrikası bir kamyon üzerinde dokumlarını ve yapılışını sergiliyordu. Şeker fabrikası yeşil beyazlı amblemi ile kamyonun etrafını donatmış halka, şeker fabrikamızın tanıtımını yapıyordu. Tekel Fabrikası aynı şekilde kamyonun üzerinde tütün balyalarını koymuş, bir de tekel ürünlerinin tanıtımını yapıyordu. Bayram bu güzelliklerle sona ererken akşam olacak fener alayını herkes dört gözle bekliyordu. Askeri cemse içerisinde askerler ellerinde meşaleler sıtma pınarı kanal boyu arasında tur atıyordu. Belediye önündeki Tak’ın oluğu yerde biraz daha yavaşlar hükümet meydanını geçene kadar adeta durur gibi giderlerdi. Halk yollarda fener alayını alkışlıyor, çocuklar ellerindeki küçük kâğıt bayrakları sallıyorlar Cumhuriyet Bayramını kutluyorlardı. 1975 yılında vekil öğretmenlik yaptım. Hidayet İlkokulunda, okuttuğum sınıfın yanında Cumhuriyet Bayramına katılmış, resmigeçit töreninde öğretmen olarak bulunmuştum. 1982 de Malatya Gazi Lisesine Matematik öğretmeni olarak atanmıştım. 1987 de Malatya Gazi Lisesinde idareci oldum. Bayramlarda, öğrencilerimizin yanında okul müdürümüz beden eğitimi öğretmenlerimiz ve müdür yardımcısı olarak da ben bulunuyordum. Resmigeçitte tören alanına öğrencilerimizin önünde geçtiğim zaman tören adımlarla geçiyordum. Çocukluğumdan beri içimde ukde olan hedefime kavuşmuştum. Zaman sürecinde idareci olarak protokolde yerimi aldım. Bayram geçitlerine öğrencilerimiz ve beden eğitimi öğretmenlerimiz katılıyorlardı. Rahmetli Hadi Çekirdek Amcamız Malatya’nın hiçbir bayramını hiçbir sosyal faaliyetini atlamaz iştirak ederdi. Hamidiye Mahallesi Muhtarı, Türkiye Muhtarlar Federasyonu Başkan Yardımcısı, Derme İlkokulu Okul Aile Birliği Yönetim Kurulu üyesi… Cumhuriyet Bayramında Derme İlkokulundan ilkokul birinci veya ikinci sınıf öğrencisi bir öğrencinin elinden tutar resmigeçitte geçerdi. Derme İlkokulu Okul Aile Birliği Başkanı Nusret Küçükaslan ağabeyimizi de bayram törenlerinde protokolde görmek mümkündü. Derme ilkokulu Karşısında okulların fotoğrafçısı Foto Tuna, Nihat İnceoğlu ağabeyimizi, Hükümet Meydanın yan tarafındaki Foto Spor Yusuf Uğrar ağabeyimizi de, belediyemizin emektar fotoğrafçısı Mehmet Kelleci ağabeyimizi de, bayramlarda çektikleri fotoğrafları unutmamak gerekiyor. Nihat İnceoğlu Ağabeyimizin saçı yoktu. Çok güzel lafları vardı. “Benzini Shellden akılı kelden alacaksın” ,Hoca biz bu saçları kolayına dökmedik. Aklımız fazla olduğu için döküldü derdi. İsimlerini zikrettiğim ağabeylerimden vefat edenlere rahmet, hayattakilere sağlık afiyet diliyorum. Cumhuriyetimizin 97 yılını idrak etiğimiz 29 Ekim 2020 de, bize bu vatanı bırakan, Cumhuriyeti hediye eden, Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını, ilk meclis üyelerini, ülkemizi yönetip, ülkemize katma değerler kazandıran bu günlere kadar gelmemizi sağlayan devlet büyüklerimizden ahirete intikal edenleri rahmetle anıyorum… Cumhuriyet Bayramımız Kutlu olsun. Saygılarımla…

 Enver KALAYCIOĞLU