Malatya Kayısısı ,Hasan Bey(Hasan Derinkök Malatya’nın Cumhuriyet Dönemi İlk Belediye Başkanı),Hacı Haliloğlu, kişilerin araştırması ile ekonomik değer kazanır.
Malatya Kayısısı ,Hasan Bey(Hasan Derinkök Malatya’nın Cumhuriyet Dönemi İlk Belediye Başkanı),Hacı Haliloğlu, kişilerin araştırması ile ekonomik değer kazanır.
Malatya Kayısısı konusunda en fazla araştırma yapan kişilere baktığımıza ilk sırada Meyvecilik Araştırma Müdürü Rahmetli Ziraat Mühendisi Ruhi Kadıoğlu’nu ikinci sırada Meyvecilik Araştırma Müdür Yardımcısı ve Kayısı Araştırma Vakfı Müdürü Ziraat Mühendisi Tarık Pektekin i görürüz.
Malatya’da Kayısı Araştırmaları, Değerli Arkadaşım Kardeşim Turgut Özal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Murat Asma ile zirve yapmıştır.
2010 Yılında Malatya Tarım Meslek(Ziraat Okulu) Lisesine idareci olarak atandığımda, okulun misafirhanesinin yan tarafındaki geniş bir alanın kayısı koleksiyon bahçesi olduğunu gördüm.
Sayamayacağımız kadar kayısı ağacı her ağacın bir kimliği ve numarası bulunuyordu. Bu ağaçları Prof. Dr. Bayram Murat Asma Kardeşim dikmişti.
Hiç unutmuyorum. 2014 yılının eylül ayının sonuna doğru Bayram Beyin koleksiyon bahçesinden dalından kayısı toplamıştım.
Okulumuzun karşısındaki Meyvecilik Araştırmanın bahçesinin belli bir bölümüne de, ayrıca Turgut Özal Üniversitesi Battalgazi Kampüsünün belli bölümüne sayamayacağımız kadar kayısı dikmiş hepsinin numarası kimliği vardı.
Dikilen kayısıların toplam sayısı 28.000 adetmiş.
Bayram Murat Asma Hocamızın amacı ne idi.
Bayram Murat Asma öyle bir proje yapmıştı ki, Malatya ekonomisine ne kazandırırım, Türkiye ekonomisine ne kazandırırım hesabı içerisinde idi.
Amaç; Malatya’da kayısı üretimi mayıs ayı sonu itibari ile başlasın ekim ayına kadar devam etsin. Sadece kurutmalık kayısı değil sofralık kayısıda da belli bir konumda olalım. Malatya’nın çiftçisi esnafı kazanısın milli ekonomiye döviz girsin.
Tarım Meslek Lisesi idarecisi olarak idareci lojmanında lojmanı 5 yıl, yıllık kiraladığım halde yaz dönemleri oturdum.
Bayram Murat Hocam mesai saatlerinde öğrencileri ile mesai saatleri dışında Cumartesi, Pazar veya akşam üzerleri tek gelir. Çizmesini giymiş küreği elinde kayısıları tek, tek sular. Her ne kadar damlama sulama sistemi döşenmiş olsa da onları kontrol eder. Malatya iklimine uyumluğuna bakar.
Ailesine, eşine dostuna daha az zaman ayırıp, kendisini kayısıya vakfetmiş bir kişiyi görüyordum.
Bu çalışmalar neticesinde Dilbay ve Eylül isimli iki çeşit kayısı üretir.
Dilbay erkenci sofralık kayısı, Eylül ise geç olgunlaşan sofralık kayısı…
Malatya Ticaret ve Sanayi Odası tarafından Malatya Kayısısının Coğrafi işaret tescili için, 31.07.2000 yılında Türk Patent Kurumuna müracaat ederek C 2000 / 003 Sıra no ile tescili sağlanmıştır. Türk Patent Kurumunun Avrupa Birliğine müracaatı sonunda 2017 yılında Coğrafi işaretli ürün olarak (PGI) niteliği kazanmıştır. Üretim standartları Avrupa ve Dünya standartlarına uygun halde yapılmaktadır.
Malatya Kayısısı 2001 yılından itibaren coğrafi işaretli kayısıdır.
Prof. Dr. Bayram Murat Asma, Kayısı ile ilgili kitabının 94,95,96 sayfalarında sadece kayısının üretilmesinde pazarlanmasında lider konumda olan Malatya’mızın liderliğini koruması için gerekli önlemlerin alınmasına 2011 yılında değinmiş, yoksa Kazakistan, Tacikistan gibi ülkelere ticaretimizi kaptıracağımızdan söz etmiş.
Kayısı Coğrafi işareti alındığında, Malatya Kayısısı, Baskil Kayısısı, Gürün Kayısısı, Elbistan Kayısısı, Malatya Kayısısı olarak işlem görüyor değer buluyordu.
Malatya dışındaki, kayısı fidanlarının hepsi Malatya’dan gitme, Malatya çeşitleri…
Hacı Haliloğlu,Çöloğlu, Kaba aşı, Çataloğlu,Hasanbey hepsi Malatya ürünü…
Coğrafi işaret için girişimde bulunan, Baskil, Gürün, Elbistan hangi kayısı çeşidini üretmiş, neyin coğrafi işaretini alacaklar. Farz edelim Coğrafi işaret aldılar.
Baskil Kayısısı, Gürün Kayısısı, Elbistan Kayısısı…
Ticareti bilen esnaf çocuğu, matematikçi, işletmeci gözümle baktığımda;
Bugün Malatya Kayısısı 14 dolara alıcı buluyor.
Baskil Kayısısı piyasaya kendi adı ile çıksa 7-8 dolara alıcı bulur.
Gürün Kayısısı 7-8 dolara alıcı bulur.
Elbistan Kayısısı da 7-8 dolara alıcı bulur.
Bu değerlendirmeler şahsi kanaatim.
Böyle bir tutum milli ekonomiye ve ilçelerin ekonomisine milyon dolarlar kaybettirir.
1974 yılında Üniversite sınavına Fırat Üniversitesi Makine Mühendisliğinde girdim.
Üniversite sınavından sonra Elazığ Akıl Hastanesine bir yakınımla gezmeye gittim.
Meşhur Başhekim, Akıl ve Ruh Hastalıkları Mütehassısı Doktor Mutemet Beyi bi vesile ile gördüm. Orta boylu şişman bir kişi…
Asıl ismi Mutemit Yazıcı(İstanbul doğumlu anne tarafı Harputlu) halk arasında Mutemet Bey olarak tanınır.
Bir rivayete göre 1960 lı yıllarda zamanın birinde Elazığ Akıl Hastanesinden deliler kaçar.
Hastane sorumluları Mutemet Bey ne yapacağız derler.
Mutemet Bey bana bir düdük getirin der…
Düdük getirirler…
Düdüğü alır. Bana yapışın tren gibi caddeleri gezeceğiz.
Önde Mutemet Bey arkada personel, düdük çalarak çuh,çuh, çuh Rızaiye Mahallesi, Gazi Caddesi, İstasyon Caddesi, Aksaray Mahallesi dolaşırlar…
Gören deliler hemen trene dahil olurlar.
Hastaneden 423 kişi kaçmıştır. Hastaneye gelen kişi sayısı 612 olarak belirlenir.
Böylece Mutemet Bey hastanedeki ve Elâzığ’daki tüm akıl hastalarını toplamıştır.
Malatya Kayısısı Dünya Markasıdır.
Dünyanın en lezzetli kayısısıdır.
Dünya markası olan ürünleri almaya kalkıştığınızda fiyatı aynı cinslerinin üzerindedir.
Bir de yan sanayi ürünler vardır. Aynı işi görürler ama fiyatları marka ürünün yarı fiyatı veya daha azıdır.
Türk Patent Kurumu Baskil, Gürün, Elbistan ilçelerimizden kendilerine ait bir kayısı var ise onu soracak. Milli Ekonomiye katkısını da gözden geçirecek kanaatindeyim.
Baskil, Gürün, Elbistan çiftçilerimizi düşünüyorsak; kayısıya patent almayı düşünmenin mantıklı tarafı yoktur.
Farz edelim Malatya Ticaret ve Sanayi Odası, Malatya Ticaret Borsası ve İzmir de ve ihracat noktalarında bulunan Malatya’nın Tüccarları aralarında karar alıp, Baskil, Gürün, Elbistan kayısılarını almasınlar bakalım durumları ne olacak!
Kendileri dış ülkelere satmaya kalksalar Baskil, Gürün, Elbistan Kayısısı diye satsınlar…
Alacak ülkeler yan ürün muamelesi yapacak, 7-8 dolara alacak.
Bu ilçelerin tüccarları çiftçileri elde edecekleri gelirin en fazla yarısını elde edecekler.
Milli Ekonomiye zarar milyonlarca dolar, ilçelerin ekonomisine zarar milyonlarca dolar, çiftçilerinin toplam zararı da milyonlarca dolar olacak…
Malatya Kayısısı Marka ve lokomotiftir. Malatya’nın ilçeleri ve onların dışında kalan komşu ilçeler; Baskil, Gürün, Elbistan bu lokomotifin vagonlarıdır.
Baskil, Gürün, Elbistan şunu bilmeli ki vagonlar lokomotif olmadan bir yere gidemez.
Bu lokomotife ne kadar vagon ekler, Malatya Kayısısı olarak sattığımızda milli gelirimizdeki payımız ve çiftçilerimizin geliri yüksek olacaktır.
Onun için bir Mutemet Bey gerekir.
Saygılarımla
Enver KALAYCIOĞLU
İlgili
YORUMLAR (İLK YORUMU SİZ YAZIN)